Κακοποίηση – Θύτης ή Θύμα;

Η έννοια της κακοποίησης αφορά την ακατάλληλη μεταχείριση ενήλικου ή ανήλικου ατόμου για την επίτευξη άδικων ή ακατάλληλων σκοπών. Τα είδη της συνίστανται στην σωματική και την λεκτική/ψυχική κακοποίηση. Οι βασικές υποκατηγορίες της πρώτης είναι η επίθεση/ ξυλοδαρμός/ τραυματισμός, ο βιασμός και το έγκλημα, ενώ η δεύτερη αφορά την λεκτική επίθεση, τον ψυχολογικό εκβιασμό΄/πόλεμο και τις άδικες συμπεριφορές και πρακτικές. Το βασικό χαρακτηριστικό που μετατρέπει κάποιον σε θύτη κακοποίησης είναι η «δύναμή» του. Αυτή η δύναμη μπορεί να αφορά την σωματοδομή του ή την θέση του σε ένα πλαίσιο. Πιο συγκεκριμένα, η εύρωστη σωματική διάπλαση ευθύνεται κυρίως για συμπεριφορές σωματικής κακοποίησης, ενώ η θέση ισχύος κάποιου σε μία ομάδα (οικογένεια, εργασία, ταξικό ή κοινωνικό πλαίσιο) συνδέεται περισσότερο με συμπεριφορές λεκτικής/ ψυχικής κακοποίησης.
     Δυστυχώς, η κακοποίηση είναι μέρος της ζωής μας. Δεν έχει άμεση σχέση με την πόλη ή το χωριό και το μορφωτικό επίπεδο. Η κακοποίηση ξεκινά πάντα από την οικογένεια και εδραιώνεται στην κοινωνία. Η οικογένεια γεννά θύτες και θύματα. Άραγε είναι διαφορετικές αυτές οι δύο έννοιες; Ο θύτης έχει υπάρξει θύμα και το θύμα γίνεται ταυτόχρονα θύτης; Εστιάζοντας στην οικογένεια, ένα παιδί που μεγάλωσε με κακοποιητικούς γονείς ή με κάποιου είδους γονική παραμέληση, είναι πολύ πιθανόν μεταγενέστερα να αναπαράγει κακοποιητικές συμπεριφορές, σωματικής ή λεκτικής φύσεως, σε άλλους ή τον εαυτό του. Όσον αφορά την κοινωνία, αυτή συστήνει τον δεύτερο παράγοντα που συμβάλλει στην εμφάνιση κακοποιητικών συμπεριφορών. Κάθε κοινωνία, αναλόγως το πόσο «ανοιχτή» ή «κλειστή» είναι συνθέτει δικούς της κανόνες και άγραφους νόμους και η ίδια, ενώ τους έχει επιλέξει, δίνεται έρμαιο αυτών. Η αλήθεια είναι πως οι ίδιοι δημιουργούμε κοινωνίες σκληρές και βίαιες και μετά ασφυκτιούμε μέσα σε αυτές κι εμείς και τα παιδία μας, αλλά κάθε φορά που έρχεται μια αλλαγή στους «νόμους», την τιμωρούμε και την αποβάλλουμε. Οι ίδιοι φτιάχνουμε τους νόμους που μας πληγώνουν…
     Μπορεί να φαίνεται σκληρό, αλλά το συναίσθημα το θύτη όταν κακοποιεί κάποιον, είναι η ικανοποίηση, η οποία μπορεί να αφορά, είτε την επιβεβαίωση ( σε μειώνω για να νιώσω καλύτερα) είτε τον καθησυχασμό που το θύμα θα υπακούσει στις εντολές. Όλοι είμαστε θύτες και δεν μετακινούμαστε από αυτή μας την θέση από τον φόβο μας. Κάποιες φορές δεν ξέρουμε πως πραγματικά νιώθει το θύμα μας και τι σκέψεις κάνει ο νους του. Δεν συνειδητοποιούμε πως κάθε κριτική και άσχημη συμπεριφορά απέναντι σε κάποιον «αδύναμο» (παιδί, υπάλληλο, φίλο, ξένο) σημαδεύει και επηρεάζει την ζωή και την προσωπικότητά του. Ένα χαστούκι του γονιού ή ένα «Δεν αξίζεις τίποτα» χαράζονται ανεξίτηλα στην μνήμα του παιδιού και αργότερα ψάχνει για την ίδια βία στις σχέσεις του, νομίζοντας πως δεν αξίζει κάτι καλύτερο. Άλλες πάλι φορές, είμαστε γνώστες που τί προκαλούμε, εφαρμόζοντας μία βίαιη συμπεριφορά και την αναπαράγουμε γιατί τρεφόμαστε οι ίδιοι από την αδυναμία και τον πόνο που προκαλούμε στους άλλους, κλείνοντας τις δικές μας πληγές.
     Αυτό το κείμενο γράφεται, όχι επειδή είναι της μόδας, όπως λέγεται, η κακοποίηση, ούτε για να βρουν στήριξη τα θύματα. Αυτό το κείμενο γράφεται για τους θύτες. Αυτό το κείμενο γράφεται για όλους μας. Όλους εμάς που έχουμε τιμωρήσει το παιδί μας με σωματική βία, νομίζοντας ότι έτσι «θα μάθει» ή που το έχουμε γεμίσει στενοχώρια, φόβο και ενοχές με τον τρόπο που του μιλάμε, έχοντας την αίσθηση ότι αυτά τα λόγια θα φύγουν από το μυαλό του την επόμενη στιγμή. Όλους εμάς που κρίνουμε κάποιον για την ένδυση ή την σεξουαλικότητά του, ενώ δεν μας ζήτησε την γνώμη μας, δεν μας προκάλεσε, δεν μας ενόχλησε, μπορεί να μην μας απηύθυνε καν τον λόγο ή να μην μας γνώρισε ποτέ. Όλους εμάς που αμφισβητούμε την ψυχική υγεία και ισορροπία του άλλου, επειδή δεν χτίζει την ζωή του όπως την χτίζουμε εμείς ή επειδή δεν κάνει πράγματα όπως τα θέλουμε εμείς ή όπως τα προτάσσει η κοινωνία. Όλους εμάς που κάνουμε χιούμορ ή κοροϊδεύουμε τις ζωές των άλλων και ποτέ δεν στρεφόμαστε στην δική μας εξέλιξη και αυτοβελτίωση. Όλους εμάς που μας θρέφει η ζήλια μας για τους άλλους με αποτέλεσμα να τους βλάπτουμε πρακτικά ή συναισθηματικά, ώστε να νιώθουμε καλύτερα. Όλους εμάς που κατακρίνουμε και αποδοκιμάζουμε την βία, αλλά δεν αναπαράγουμε κάθε μέρα. Αυτό το κείμενο γράφεται για να κλείσει ο καθένας μας τα μάτια του για όσο χρειάζεται και να θυμηθεί όλες τις φορές που έβλαψε κάποιον σωματικά ή ψυχικά. Αυτό το κείμενο γράφεται για να καταλάβουμε όλοι που είμαστε ταυτόχρονα θύτες και θύματα. Αυτό το κείμενο γράφεται γιατί μόνο οι ίδιοι μπορούμε να σταματήσουμε τον φαύλο κύκλο.