Τί σημαίνει «Ψυχική Υγεία»;

    Η 10η Οκτωβρίου ορίζεται, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ως παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας.
Τα τελευταία χρόνια η κινητοποίηση σε παγκόσμιο επίπεδο, με σκοπό την πρόληψη και την προάσπιση της ψυχικής υγείας είναι μεγάλη. Ο τομέας της ψυχικής υγείας είναι από τους πιο παραμελημένους τομείς της δημόσιας υγείας. Ενδεικτικά, περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν με ψυχική διαταραχή και ένα άτομο πεθαίνει κάθε 40 δευτερόλεπτα από αυτοκτονία. Η πανδημία COVID 19 ήρθε να παίξει καταλυτικό ρόλο στην παραπάνω κινητοποίηση, καθώς η αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, της κατάθλιψης και των αγχωδών διαταραχών, έδειξαν το τεράστιο κενό που υπάρχει σε ενημέρωση, πρόληψη και αποτελεσματική παρέμβαση.

    Τί σημαίνει, ωστόσο, ψυχική υγεία; Σύμφωνα με τον βρετανικό κυβερνητικό ορισμό «Η ψυχική υγεία είναι η συναισθηματική και η διανοητική εκείνη κατάσταση που επιτρέπει στα άτομα να χαίρονται τη ζωή και να αντεπεξέρχονται στις απογοητεύσεις αλλά και στις δύσκολες συνθήκες. Είναι το θετικό συναίσθημα της ψυχολογικής ευεξίας και της πίστης στη δική μας αξία αλλά και των άλλων». Ωστόσο, κανένας ορισμός δεν μπορεί να καλύψει την πολυδιάστατη αυτή έννοια. Σε τί ακριβώς αναφερόμαστε λοιπόν, όταν ψάχνουμε να προσδιορίσουμε το «ψυχικά υγιές;»

    Η ψυχική υγεία δεν αναφέρεται μόνο στην απουσία κάποιας ψυχικής διαταραχής ή κάποιας ψυχοπαθολογικής συμπεριφοράς. Πιο συγκεκριμένα, δεν πρόκειται για μία έννοια κλινικά ορίσιμη. Εάν κάποιος δεν παρουσιάζει κάποια κλινική ψυχική διαταραχή (π.χ. σχιζοφρένεια), δεν σημαίνει παράλληλα ότι έχει κατακτήσει το κομμάτι της ψυχικής ευρωστίας. Η ψυχική μας υγεία αφορά ένα σύνολο συναισθημάτων και συμπεριφορών. Πρώτη από όλα είναι η ικανότητα «αυτοπροσδιορισμού» του εαυτού μας. Αυτή η έννοια δεν αφορά την γνώση του ονόματος και των λοιπών στοιχείων μας, αλλά αναφέρεται σε μία βαθύτερη αλήθεια της προσωπικότητάς μας. Αφορά στο πως αισθανόμαστε οι ίδιοι για τον εαυτό μας. Τί ξέρουμε για εμάς; Ποιά χαρακτηριστικά μας προσδίδουμε; Πόσο κοντά είναι αυτό που λέμε ότι μας αντιπροσωπεύει ως άτομα με αυτό που πραγματικά μας προσδιορίζει; Εάν γυρίσουμε λίγο περισσότερο στον εαυτό μας, καθώς σκεφτόμαστε τις παραπάνω ερωτήσεις, θα δούμε πως οι απαντήσεις δεν είναι καθόλου εύκολες και απόλυτες.
Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι η αναγνώριση των πραγματικών συναισθημάτων μας. Είναι σημαντικό να θέλουμε να μας αγκαλιάσουμε με όλα τα συναισθήματά μας, και τα θετικά και τα αρνητικά. Με αυτό τον τρόπο δεν θα πνίγουμε όλες εκείνες τις στιγμές που νιώθουμε φοβισμένοι, ευάλωτοι ή μόνοι. Είναι ανακουφιστικό να μας νιώσουμε καλύτερα. Το δεύτερο βήμα είναι αποδοχή τους. Η ψυχική δύναμη δεν αφορά μόνον το να ξέρουμε τι νιώθουμε, αλλά και το να μπορούμε να το εκφράσουμε. Η Μπρενέ Μπράνουν είχε μιλήσει για την δύναμη της ευπάθειας. Με πιο απλά λόγια, είναι σημαντικό να δούμε το πόσο δυνατούς μας κάνει να καταφέρουμε να μιλήσουμε για τις δυσκολίες μας, για τους φόβους μας, τις ανασφάλειές μας, για την ντροπή που νιώθουμε ή τις ενοχές που έχουμε.

   Η ουσιαστική επαφή με το συναίσθημά μας και η γνώση του τί αισθανόμαστε σε κάθε κατάσταση είναι μία μοναχική και δύσκολη διεργασία. Η στροφή στον εαυτό μας, η αναγνώριση και η αποδοχή της συναισθηματικής μας αλήθειας είναι το κλειδί για ανοίξουμε την πόρτα της ψυχικής μας υγείας.  Όσο πιο συναισθηματικά αυθεντικοί είμαστε, τόσο θα αναγνωρίζουμε την αξία μας, θα μας δείχνουμε επιείκεια, θα μας δίνουμε ευκαιρίες και θα απολαμβάνουμε την καθημερινότητά μας. Η αγάπη, η χαρά, η προστασία και η ασφάλεια ξεκινούν από εμάς για εμάς!